Luật Ngân sách Nhà nước số 83/2015/QH13 được Quốc hội thông qua vào ngày 25 tháng 6 năm 2015 có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2017. Là một trong những văn bản pháp lý quan trọng trong việc quản lý tài chính nhà nước, quy định về việc lập, phân bổ, sử dụng kiểm soát ngân sách nhà nước tại Việt Nam. Được xây dựng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng ngân sách, đảm bảo tính minh bạch, công khai trong các hoạt động tài chính công đồng thời tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho phân bổ nguồn lực của Nhà nước trong các hoạt động phát triển kinh tế xã hội.
Mục tiêu cùng phạm vi điều chỉnh của Luật Ngân sách Nhà nước
Luật Ngân sách Nhà nước 2015 quy định cụ thể về nguyên tắc lập, phân bổ, sử dụng kiểm tra giám sát ngân sách nhà nước bao gồm các hoạt động từ việc lập kế hoạch ngân sách, thực hiện ngân sách đến việc thanh quyết toán ngân sách. Luật cũng đưa ra các quy định về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức với cá nhân trong việc sử dụng ngân sách công, đảm bảo ngân sách được chi tiêu hợp lý, tiết kiệm hiệu quả.
1. Những điểm mới trong Luật Ngân sách Nhà nước 2015
a. Phân cấp ngân sách quyền hạn của các cấp ngân sách
Luật Ngân sách Nhà nước 2015 quy định rõ quyền hạn nghĩa vụ của các cấp ngân sách từ Trung ương đến địa phương trong việc lập với phân bổ ngân sách. Quy định này giúp các cơ quan nhà nước ở các cấp chủ động trong việc thực hiện ngân sách với phân bổ nguồn lực hợp lý hơn.
-
Ngân sách Trung ương bao gồm các khoản chi cho các mục tiêu phát triển quốc gia, các chính sách an sinh xã hội, quốc phòng, giáo dục, y tế, các khoản chi khác do Chính phủ quản lý.
-
Ngân sách địa phương bao gồm ngân sách của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các quận, huyện, xã, phường, với quyền hạn phân bổ chi tiêu theo nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương.
b. Minh bạch công khai ngân sách
Một điểm quan trọng trong Luật Ngân sách Nhà nước 2015 là việc quy định rõ ràng về công khai minh bạch trong quản lý ngân sách. Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm công khai thông tin về ngân sách nhà nước bao gồm dự toán ngân sách, các khoản chi tiêu với quyết toán ngân sách. Giúp nâng cao tính minh bạch giảm thiểu các hành vi tham nhũng lãng phí trong việc sử dụng ngân sách công.
c. Quản lý nợ công
Luật Ngân sách Nhà nước 2015 cũng đưa ra các quy định về quản lý nợ công. Việc vay nợ của Nhà nước phải được kiểm soát chặt chẽ để không gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Nhằm đảm bảo sự bền vững của ngân sách nhà nước hạn chế rủi ro từ việc nợ công.
d. Cải cách quy trình lập, phê duyệt ngân sách
Một điểm mới trong Luật Ngân sách Nhà nước 2015 là việc cải cách quy trình lập ngân sách. Quy định rõ về việc các cơ quan, tổ chức sẽ phải lập ngân sách theo một quy trình chặt chẽ có sự tham gia của các bên liên quan để đảm bảo tính hợp lý hiệu quả trong việc phân bổ ngân sách. Quy trình lập ngân sách cũng phải dựa trên nguyên tắc tiết kiệm hiệu quả.
e. Kiểm soát giám sát ngân sách
Luật Ngân sách Nhà nước 2015 quy định về các biện pháp kiểm soát giám sát ngân sách từ các cơ quan chức năng, đặc biệt là từ Quốc hội cùng các cơ quan kiểm toán. Các khoản chi tiêu ngân sách phải được kiểm tra, giám sát kỹ lưỡng, đảm bảo tính hợp lý, công bằng hiệu quả.
2. Mục lục của Luật Ngân sách Nhà nước 2015
Chương 1 Những quy định chung
-
Điều 1 Phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng
-
Điều 2 Giải thích từ ngữ
-
Điều 3 Nguyên tắc lập, phân bổ, sử dụng với kiểm soát ngân sách nhà nước
Chương 2 Ngân sách nhà nước
-
Điều 4 Quyền nghĩa vụ của các cơ quan trong việc lập, phân bổ ngân sách
-
Điều 5 Phân cấp ngân sách
-
Điều 6 Dự toán ngân sách
-
Điều 7 Quyết toán ngân sách
Chương 3 Quản lý, sử dụng ngân sách
-
Điều 8 Ngân sách chi cho các mục tiêu phát triển quốc gia
-
Điều 9 Chi cho các chính sách an sinh xã hội
-
Điều 10 Chi ngân sách cho quốc phòng, an ninh
-
Điều 11 Các khoản chi khác từ ngân sách nhà nước
Chương 4 Kiểm soát giám sát ngân sách
-
Điều 12 Kiểm tra ngân sách
-
Điều 13 Giám sát ngân sách nhà nước
Chương 5 Quản lý nợ công
-
Điều 14 Quy định về việc vay nợ của Nhà nước
-
Điều 15 Hạn mức nợ công
Chương 6 Các biện pháp bảo vệ xử lý vi phạm
-
Điều 16 Các biện pháp bảo vệ ngân sách
-
Điều 17 Xử lý vi phạm trong quản lý ngân sách
Chương 7 Điều khoản thi hành
-
Điều 18 Quy định về việc áp dụng luật
3. Tác Động của Luật Ngân sách Nhà nước 2015 Đến Quản Lý Tài Chính Nhà Nước
a. Tăng cường tính minh bạch công khai
Luật Ngân sách Nhà nước 2015 giúp nâng cao tính minh bạch trong việc quản lý sử dụng ngân sách công. Việc công khai thông tin ngân sách giúp người dân, các cơ quan giám sát, các tổ chức có thể dễ dàng tiếp cận kiểm tra việc sử dụng ngân sách nhà nước. Giúp giảm thiểu tham nhũng lãng phí trong sử dụng nguồn lực công.
b. Cải thiện hiệu quả quản lý ngân sách
Các quy định về phân cấp ngân sách cùng trách nhiệm giải trình giúp nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách tại các cơ quan nhà nước. Việc phân quyền với trách nhiệm rõ ràng giúp các cơ quan thực hiện ngân sách một cách chủ động có trách nhiệm hơn.
c. Hạn chế nợ công đảm bảo sự bền vững tài chính
Quy định về quản lý nợ công trong Luật Ngân sách Nhà nước 2015 sẽ giúp giảm thiểu rủi ro từ việc vay nợ, đảm bảo rằng nợ công không vượt quá giới hạn an toàn không ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Chính phủ sẽ phải kiểm soát chặt chẽ các khoản vay đảm bảo sử dụng nợ công một cách hiệu quả.
Luật Ngân sách Nhà nước 2015 là một văn bản pháp lý quan trọng trong quản lý ngân sách nhà nước tại Việt Nam. Với các quy định chi tiết về phân cấp ngân sách, minh bạch tài chính, kiểm soát chi tiêu với quản lý nợ công cho nên luật này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý ngân sách từ đó giúp Nhà nước phân bổ nguồn lực hợp lý, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. Các cơ quan nhà nước với tổ chức liên quan cần thực hiện nghiêm túc các quy định của luật để đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả, tiết kiệm trong sử dụng ngân sách công góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.