Văn bản luật là dạng văn bản pháp lý quan trọng nhất trong hệ thống pháp luật của một quốc gia. Là những văn bản do quốc hội hay cơ quan có thẩm quyền tương đương ban hành có giá trị pháp lý cao bắt buộc mọi tổ chức cá nhân phải tuân thủ. Việc hiểu rõ văn bản luật và cách tra cứu đọc đúng cách là kỹ năng cần thiết với người hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Văn bản luật là gì
Văn bản luật có thể hiểu là văn bản quy định các quy tắc chung mang tính bắt buộc để điều chỉnh hành vi của tổ chức và cá nhân trong xã hội. Đây là những văn bản do cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất ban hành thuộc loại luật có giá trị pháp lý cao nhất trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật.
Văn bản luật không chỉ phản ánh quan điểm nhận định pháp lý mà còn thiết lập các chế tài nếu vi phạm những quy định đó. Nhờ vậy, người dân và tổ chức sống và hoạt động trong một xã hội có trật tự và công bằng.
Văn bản luật là loại văn bản do ai ban hành
Các văn bản luật được ban hành bởi Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đây là hai cơ quan lập pháp cao nhất của quốc gia và có quyền xây dựng sửa đổi thông qua các đạo luật nhằm điều chỉnh các vấn đề trọng tâm trong đời sống xã hội. Sau khi được thông qua, các luật sẽ được công bố để có hiệu lực bắt buộc toàn bộ lãnh thổ.
Ví dụ luật đất đai luật giao thông luật dân sự luật hình sự đều nằm trong loại văn bản luật. Các cơ quan như chính phủ bộ ngành chỉ có thẩm quyền ban hành văn bản hướng dẫn, nghị định thông tư mà không thể ban hành luật.
Văn bản luật bao gồm những loại nào
Văn bản luật gồm hai nhóm chính. Nhóm đầu là luật do Quốc hội thông qua như luật đất đai luật doanh nghiệp luật chứng khoán luật lao động luật hình sự luật tố tụng dân sự…
Nhóm hai gồm Nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Nghị quyết được ban hành nhằm giải quyết vấn đề cụ thể trong một thời hạn hoặc dự kiến triển khai như nghị quyết về cơ chế chính sách ưu tiên đầu tư nghị quyết tiến hành điều chỉnh danh mục địa giới hành chính hoặc dự toán ngân sách.
Cả hai nhóm này đều là văn bản luật nhưng luật mang tính phổ cập là hệ thống quy tắc chi tiết rộng hơn, còn nghị quyết thường hướng vào vấn đề cụ thể trong một thời gian giới hạn.
Văn bản nào dưới đây thuộc văn bản luật
Giữa nhiều dạng văn bản hành chính luật pháp chẳng hạn nghị định quyết định thông tư nếu đề bài đưa ra ví dụ như luật bảo vệ môi trường nghị quyết của Quốc hội nghị định của Chính phủ thì chỉ có luật và nghị quyết được xem là văn bản luật.
Như vậy các văn bản như luật thuế thu nhập doanh nghiệp luật về an ninh mạng nghị quyết thành lập vùng kinh tế đặc biệt là văn bản luật còn nghị định thông tư chỉ là văn bản dưới luật.
Văn bản luật có giá trị pháp lý cao nhất
Trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, văn bản luật có giá trị pháp lý cao nhất. Cụ thể là luật do Quốc hội thông qua giữ vị trí cao nhất. Sau đó là nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cuối cùng là nghị định thông tư hướng dẫn thi hành.
Bất cứ văn bản nào cấp dưới đều không được trái với luật. Nếu có nội dung mâu thuẫn thì văn bản cấp dưới sẽ bị hủy bỏ hoặc sửa đổi để phù hợp với luật.
Cách đọc văn bản luật
Đọc văn bản luật hiệu quả đòi hỏi nắm vững cấu trúc. Thường một văn bản luật gồm các phần. Tiêu đề, phần điều khoản, phụ lục nếu có và các điều khoản thi hành. Trong mục tiêu cần xác định nội dung điều chỉnh nhóm đối tượng áp dụng nguyên tắc thực hiện để hiểu phạm vi.
Đối với từng khoản điều chỉnh cần chú ý các định nghĩa thuật ngữ quan trọng như pháp nhân hành vi vi phạm cá nhân tổ chức.
Việc đọc luật theo từng chương mục giúp dễ nắm bắt so sánh so với văn bản liên quan. Trường hợp áp dụng cho một tình huống thực tế cần xác định điều luật liên quan rồi đọc kỹ từng khoản để hiểu rõ nội dung quyền và nghĩa vụ.
Cách trích dẫn văn bản luật
Trích dẫn văn bản luật chính xác là yêu cầu bắt buộc khi làm việc chuyên nghiệp. Cách trích dẫn chuẩn gồm tên văn bản ghi bằng chữ nghiêng ngày số hiệu theo thể thức như Luật X lấy ngày tháng năm số và điều khoản.
Ví dụ để trích một khoản trong Luật Dân sự người ta sẽ viết như sau. Luật Dân sự năm 2015 số 91 ngày 24 tháng 11 năm 2015 khoản 1 điều 10. Khi trích dẫn cần ghi đủ tên văn bản năm số hiệu ngày ban hành viện dẫn điều khoản áp dụng theo cách rõ ràng để xác minh.
Trong trường hợp dùng nhiều văn bản luật cần lập danh mục trích dẫn ở cuối văn bản hoặc trước phần kết. Giúp người đọc kiểm chứng nguồn sử dụng thể hiện tính chuẩn mực khi tiếp cận hệ thống pháp lý.