Trong những năm gần đây cụm từ xe chính chủ hay xe không chính chủ trở thành đề tài quen thuộc trên các phương tiện truyền thông và trong đời sống hằng ngày. Nhiều người khi mua xe cũ hay sử dụng xe do người thân cho mượn thường băn khoăn liệu mình có vi phạm pháp luật nếu không sang tên. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về xe chính chủ, các quy định pháp luật liên quan, những thay đổi mới nhất về xử phạt vi phạm hành chính.
Xe chính chủ là gì và vì sao cần thiết
Xe chính chủ là xe đã được đăng ký đầy đủ và tên chủ sở hữu trùng khớp với tên trên giấy đăng ký xe. Là điều kiện pháp lý quan trọng nhằm xác định quyền sở hữu hợp pháp đối với phương tiện. Khi có tranh chấp, tai nạn hoặc yêu cầu kiểm tra hành chính, việc xe chính chủ sẽ giúp cơ quan chức năng dễ dàng xác định người chịu trách nhiệm và xử lý theo đúng quy định.
Bên cạnh đó việc sở hữu xe chính chủ còn tạo thuận lợi trong việc tham gia bảo hiểm xe chuyển nhượng hay thế chấp với thực hiện các thủ tục liên quan đến pháp lý. Xe không chính chủ, tức xe chưa được sang tên khi có thay đổi chủ sở hữu thường tiềm ẩn rủi ro về pháp lý và tài sản.
Quy định pháp luật về xe không chính chủ
Trước đây theo nghị định cũ người sử dụng xe không chính chủ có thể bị xử phạt trong một số trường hợp dù chỉ là mượn xe của người thân. Điều này từng gây ra nhiều tranh cãi bởi lẽ việc sử dụng xe mượn, xe cho là khá phổ biến tại Việt Nam nhất là trong phạm vi gia đình.
Tuy nhiên từ năm 2025 theo quy định mới tại nghị định số 168 ban hành năm 2024 việc xử phạt xe không chính chủ đã được điều chỉnh rõ ràng hơn. Theo đó chỉ khi người sử dụng xe không thực hiện thủ tục sang tên trong trường hợp đã mua, được tặng cho, thừa kế xe mà không làm thủ tục đổi đăng ký thì mới bị xử phạt.
Cụ thể với xe mô tô, xe gắn máy thì mức phạt cho cá nhân là từ 800.000 đồng đến 1.000.000 đồng còn tổ chức có thể bị phạt từ 1.600.000 đồng đến 2.000.000 đồng. Đối với ô tô thì cá nhân vi phạm có thể bị xử phạt từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng, tổ chức bị phạt từ 8.000.000 đồng đến 12.000.000 đồng.
Ngoài ra người vi phạm còn phải thực hiện thủ tục sang tên theo quy định bao gồm việc đổi giấy đăng ký đổi biển số và các giấy tờ liên quan đến kiểm định và bảo hiểm xe.
Khi nào bị xử phạt lỗi không chính chủ
Việc xử phạt lỗi không chính chủ không áp dụng tùy tiện mà chỉ được thực hiện trong một số trường hợp nhất định. Đó là khi người điều khiển xe gây tai nạn giao thông bị kiểm tra hành chính do vi phạm giao thông, khi xe được đưa đến cơ quan chức năng để làm thủ tục đăng ký.
Như vậy việc mượn xe của người khác để đi lại hàng ngày, nếu không vi phạm luật giao thông sẽ không bị xử phạt lỗi không chính chủ. Đây là điểm mới giúp giảm áp lực cho người dân và tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng phương tiện trong đời sống.
Bất cập và đề xuất cải tiến
Mặc dù mục tiêu của quy định về xe chính chủ là nhằm kiểm soát tốt hơn tình trạng sở hữu phương tiện đảm bảo an toàn giao thông và xử lý hiệu quả các tình huống vi phạm nhưng thực tế cho thấy còn nhiều bất cập trong quá trình áp dụng.
Thứ nhất không ít người dân gặp khó khăn khi làm thủ tục sang tên do quy trình còn phức tạp mất thời gian với phải chuẩn bị nhiều giấy tờ. Thứ hai có nhiều trường hợp mua bán xe cũ qua trung gian không có hợp đồng rõ ràng dẫn đến việc sang tên gặp trở ngại.
Để khắc phục cần đơn giản hóa thủ tục sang tên bằng cách đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong đăng ký phương tiện cho phép người dân thực hiện trực tuyến toàn bộ quy trình. Đồng thời nên có chính sách hỗ trợ miễn giảm lệ phí sang tên đối với các trường hợp chính đáng như xe gia đình cho mượn hoặc xe thừa kế trong nội bộ gia đình.
Bên cạnh đó cơ quan chức năng cũng nên đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân hiểu đúng về xe chính chủ không còn tâm lý lo lắng bị phạt khi đi xe mượn mà hiểu rõ trách nhiệm pháp lý khi thực sự sở hữu phương tiện.
Giữ cân bằng giữa quản lý và quyền sử dụng phương tiện
Việc quản lý phương tiện giao thông cần đặt trong mối quan hệ hài hòa giữa mục tiêu quản lý nhà nước và quyền lợi hợp pháp của người dân. Nếu quy định quá cứng nhắc dễ dẫn đến tình trạng bị lạm dụng và gây phiền hà cho người dân khi chỉ đơn thuần sử dụng xe mượn để đi lại.
Ngược lại nếu buông lỏng việc kiểm soát sở hữu phương tiện có thể phát sinh các vấn đề về trách nhiệm pháp lý nhất là khi xảy ra tai nạn giao thông nghiêm trọng. Do đó việc xây dựng chính sách cần linh hoạt dựa trên các tình huống thực tế và đảm bảo người dân được hỗ trợ tối đa trong việc chấp hành pháp luật.
Xe chính chủ không chỉ là khái niệm pháp lý còn là yếu tố quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của người sở hữu phương tiện. Việc tuân thủ quy định về đăng ký với sang tên xe là cần thiết để bảo đảm an toàn giao thông tránh tranh chấp thuận tiện trong các thủ tục pháp lý.
Tuy nhiên để quy định này thực sự đi vào cuộc sống với nhận được sự đồng thuận từ người dân, cơ quan chức năng cần cải tiến thủ tục giảm gánh nặng hành chính có hướng dẫn rõ ràng đối với các trường hợp đặc biệt. Khi đó mục tiêu quản lý phương tiện hiệu quả bảo vệ quyền lợi công dân sẽ cùng được thực hiện một cách hài hòa bền vững.