Trong thời đại truyền thông xã hội bùng nổ như hiện nay kết nối giữa con người trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Facebook dù mang lại lợi ích lớn về giao tiếp chia sẻ thông tin nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi việc bôi nhọ xúc phạm danh dự người khác diễn ra rất nhanh rộng. Luật pháp nước ta đã có quy định để bảo vệ quyền con người tránh bị tổn hại danh dự nhân phẩm. Nếu vi phạm lời nói hành vi bôi nhọ gây hệ quả nghiêm trọng thì người bôi nhọ có thể bị xử lý hành chính hay truy cứu trách nhiệm hình sự. Bài viết sau đây sẽ phân tích rõ khái niệm điều kiện cấu thành hành vi vi phạm và các hệ quả pháp lý khi bôi nhọ người khác trên Facebook.
Khái niệm bôi nhọ danh dự và nhân phẩm
Khái niệm bôi nhọ danh dự nhân phẩm được hiểu là hành vi đưa ra thông tin sai lệch hoặc thô tục xúc phạm đến danh dự nhân phẩm người khác gây ra hậu quả làm tổn thương danh dự hoặc làm giảm giá trị nhân cách của người bị hại trước cộng đồng.
Hành vi này không cần phải thật làm người khác tổn thương thật mới bị xử lý. Chỉ cần nội dung gây ảnh hưởng tiêu cực đến nhân phẩm danh dự của người bị nhắm tới đã đủ cấu thành.
Bôi nhọ qua Facebook được luật thừa nhận
Facebook được xác định là môi trường giao tiếp công cộng. Bất kỳ ai khi đăng status bình luận chia sẻ hình ảnh hoặc video phỉ báng xúc phạm danh dự mỗi khi người khác nhìn thấy đều có thể bị coi là hành vi vi phạm. Người sử dụng cảm thấy thoải mái trên mạng nhưng cũng dễ mất kiểm soát dùng những từ ngữ gây tổn thương.
Điểm đặc biệt khi bôi nhọ qua Facebook là phạm vi lan truyền rất rộng. Mỗi status có thể tiếp cận hàng nghìn người trong thời gian ngắn. Vì vậy luật quy định cứ hành vi bôi nhọ dù bằng lời nói viết tay hình ảnh âm thanh trên môi trường mạng đều có thể bị xử lý.
Điều kiện cấu thành hành vi bôi nhọ
Để cấu thành tội bôi nhọ danh dự nhân phẩm cần đáp ứng đủ các yếu tố sau
hành vi có mục đích xúc phạm
Hành vi phải xuất phát từ chủ ý đưa tin sai lệch xúc phạm chứ không phải vô tình chia sẻ hoặc đăng lại bình luận của người khác.
nội dung xúc phạm nặng nề
Nội dung xúc phạm có phạm vi rộng gây nghiêm trọng ảnh hưởng sâu đến nhân phẩm như xúc phạm nhân cách đạo đức, lăng mạ cường bạo, đe dọa hoặc phỉ báng.
hành vi là hành vi nguy hiểm cho xã hội
Hành vi xảy ra công khai làm tổn thương cảm xúc cộng đồng. Không chỉ cá nhân mà cả cộng đồng người đọc cảm thấy bị tổn thương vì nội dung đó.
có mục đích hoặc hậu quả đáng kể
Phải chứng minh được người đăng bôi nhọ với mục đích trả thù, hạ uy tín hay trục lợi. Hoặc nội dung đó dẫn đến hậu quả thật như người bị bôi nhọ trở nên suy sụp mất cơ hội việc làm hoặc bị xã hội xa lánh.
Xử phạt hành chính và hình sự
Tùy theo mức độ hành vi mà người bôi nhọ có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu hình sự nhằm đảm bảo sự răn đe rõ ràng.
xử phạt hành chính
Khi hành vi ít nghiêm trọng gây phản cảm hoặc xúc phạm nhẹ danh dự người khác thì người đăng có thể bị cảnh cáo phạt hành chính với mức phạt tiền. Hành vi này thường áp dụng đối với những trường hợp xúc phạm nghiệp dư hoặc stress tức thời mà chưa gây hệ quả nghiêm trọng.
truy cứu trách nhiệm hình sự
Khi hành vi đạt mức nghiêm trọng như có tổ chức đưa tin sai sự thật có mục đích làm nhục lăng mạ hoặc xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Mức hình phạt từ cải tạo không giam giữ đến phạt tù tùy theo mức độ ảnh hưởng đến danh dự nhân phẩm của người bị hại.
Facebook dù là môi trường quốc tế nhưng nếu cá nhân cư trú ở trong nước vẫn phải chịu trách nhiệm theo luật trong nước. Cơ quan chức năng có quyền yêu cầu Facebook cung cấp thông tin cá nhân người vi phạm để tiến hành xác minh điều tra.
Tranh chấp bôi nhọ trên Facebook
Khi phát hiện mình bị bôi nhọ trên Facebook người bị hại có thể thực hiện các bước sau
Gửi yêu cầu gỡ nội dung phạm luật lên Facebook
Bước tiếp theo là yêu cầu Việt hóa các nội dung với cơ quan nhà nước chức năng để bảo vệ quyền lợi
Nếu nội dung ảnh hưởng nghiêm trọng có thể làm đơn đề nghị cơ quan công an hoặc toà án hình sự điều tra xử lý người đăng
Ngoài ra người bị hại có thể khởi kiện dân sự bồi thường tổn thất tinh thần do hành vi bôi nhọ gây ra.
Lưu ý để hạn chế rủi ro bôi nhọ trên mạng
Đối với người sử dụng cách mạng xã hội cần tuân thủ một số nguyên tắc sau
Không phát ngôn thiếu kiểm chứng
Tránh đăng nội dung giận dữ gây ảnh hưởng xấu đến người khác
Nếu cảm thấy xúc phạm nên tạm ngưng đăng bài để bình tâm suy xét
Luôn giữ tinh thần tôn trọng quyền danh dự người khác như trong giao tiếp thực tế
Luật bôi nhọ danh dự nhân phẩm bảo vệ mỗi cá nhân khỏi bị xúc phạm vô căn cứ nhất là trong môi trường mạng như Facebook. Người sử dụng mạng xã hội cần hiểu sâu luật để tự ý thức hành vi. Nếu cần tìm hiểu thêm ví dụ thực tế hay nhận hỗ trợ pháp lý bạn có thể theo dõi các bài viết tiếp theo.