Trong xã hội hiện đại quyền bình đẳng giới với quyền được sống an toàn không bạo lực là nguyên tắc được pháp luật và cộng đồng quốc tế công nhận tuy nhiên thực tế cho thấy nhiều phụ nữ vẫn phải chịu đựng bạo lực trong chính ngôi nhà của mình từ chồng hoặc bạn đời. Hành vi đánh phụ nữ không chỉ vi phạm đạo đức còn là hành vi vi phạm pháp luật có thể bị xử lý từ hành chính đến hình sự. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về cách pháp luật Việt Nam xử lý những hành vi bạo lực gia đình đặc biệt là trường hợp đàn ông đánh phụ nữ.
Hành vi đánh phụ nữ trong gia đình được hiểu như thế nào
Hành vi đánh phụ nữ trong gia đình được xem là một dạng bạo lực gia đình. Theo định nghĩa pháp luật bạo lực gia đình là hành vi cố ý của một thành viên trong gia đình gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế đối với thành viên khác trong gia đình. Việc đàn ông đánh vợ, đánh con gái, đánh mẹ hoặc bất kỳ người phụ nữ nào trong gia đình đều được xếp vào hành vi vi phạm pháp luật nếu có dấu hiệu cố ý gây tổn hại.
Bạo lực không chỉ giới hạn ở hành vi đánh đập mà còn bao gồm việc xúc phạm danh dự, cưỡng ép quan hệ tình dục, kiểm soát tài chính, cách ly xã hội, đe dọa, khủng bố tinh thần. Tuy nhiên trong khuôn khổ bài viết này ta tập trung vào hành vi đánh đập hay sử dụng vũ lực làm tổn thương thể chất đối với phụ nữ trong gia đình.
Xử phạt hành chính với hành vi đánh phụ nữ
Pháp luật Việt Nam quy định các hình thức xử phạt hành chính đối với hành vi bạo lực gia đình. Nếu hành vi chưa đủ mức để truy cứu trách nhiệm hình sự thì người vi phạm có thể bị xử phạt tiền và áp dụng các biện pháp hành chính khác.
Theo quy định hiện hành người đàn ông đánh phụ nữ có thể bị phạt tiền từ 5 triệu đến 10 triệu đồng nếu gây tổn thương nhẹ. Mức phạt có thể tăng lên từ 10 triệu đến 20 triệu đồng nếu hành vi nghiêm trọng hơn hoặc mang tính tái phạm.
Ngoài phạt tiền người vi phạm có thể bị áp dụng các biện pháp khác như buộc xin lỗi công khai, cam kết không tái phạm, bị cấm tiếp xúc với người bị hại trong một thời gian nhất định. Trong một số trường hợp chính quyền địa phương có thể yêu cầu người gây bạo lực phải tham gia các chương trình giáo dục chuyển đổi hành vi.
Truy cứu trách nhiệm hình sự khi có hậu quả nghiêm trọng
Khi hành vi đánh đập gây hậu quả nghiêm trọng như thương tích tổn hại sức khỏe với gây tổn thương tâm lý nặng nề thì người đàn ông có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự có hai tội danh thường được áp dụng trong trường hợp này.
Thứ nhất là tội cố ý gây thương tích nếu hành vi gây ra thương tích rõ ràng trên cơ thể phụ nữ với tỷ lệ tổn thương từ 11 phần trăm trở lên. Mức hình phạt có thể từ cải tạo không giam giữ đến 3 năm hay từ 6 tháng đến 20 năm tù tùy theo mức độ tổn thương và tình tiết tăng nặng.
Thứ hai là tội ngược đãi hoặc hành hạ người thân trong gia đình. Nếu người đàn ông thường xuyên có hành vi đánh đập, xúc phạm gây đau đớn thể xác hoặc tinh thần cho phụ nữ trong gia đình thì có thể bị xử lý theo tội danh này với mức hình phạt từ 6 tháng đến 3 năm tù giam.
Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng như hành vi đánh phụ nữ có thai, người già hoặc trẻ em, mức hình phạt có thể cao hơn đồng thời bị tước quyền nuôi con hoặc bị hạn chế quyền làm cha nếu có yêu cầu từ phía bị hại.
Biện pháp bảo vệ phụ nữ bị bạo hành
Pháp luật không chỉ xử lý người gây bạo lực mà còn đưa ra các biện pháp nhằm bảo vệ người bị hại. Phụ nữ bị bạo hành có quyền yêu cầu chính quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ khẩn cấp như cấm người gây bạo lực tiếp xúc đưa người bị hại đến nơi tạm lánh, hỗ trợ y tế, trợ giúp pháp lý và tư vấn tâm lý.
Trong một số trường hợp cơ quan chức năng có thể bố trí nhà tạm lánh, nơi ở an toàn cho phụ nữ và con cái họ. Ngoài ra còn có các trung tâm hỗ trợ phụ nữ bị bạo hành do nhà nước hoặc các tổ chức xã hội vận hành cung cấp các dịch vụ từ chăm sóc y tế, hỗ trợ pháp lý đến tư vấn tâm lý, hỗ trợ tái hòa nhập cuộc sống.
Thủ tục tố cáo và xử lý
Khi bị bạo hành phụ nữ có thể trình báo với công an cấp xã hoặc cấp huyện nơi cư trú cần cung cấp bằng chứng như hình ảnh, vết thương, ghi âm, tin nhắn đe dọa hoặc lời khai nhân chứng để làm căn cứ xử lý.
Trong trường hợp có thương tích cần đến cơ sở y tế để khám và lấy giấy xác nhận thương tích làm bằng chứng giám định. Sau đó công an sẽ tiến hành lập hồ sơ vụ việc và đề xuất xử lý theo hướng hành chính hay khởi tố hình sự nếu đủ điều kiện.
Nếu người bị hại lo sợ bị tiếp tục đe dọa có thể yêu cầu cơ quan chức năng áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc hoặc hỗ trợ lánh nạn tạm thời trong quá trình giải quyết vụ việc.
Vai trò của gia đình và xã hội
Để ngăn chặn tình trạng đàn ông đánh phụ nữ trong gia đình không thể chỉ trông chờ vào pháp luật mà cần sự vào cuộc của gia đình và cộng đồng. Gia đình cần giáo dục nam giới về tôn trọng phụ nữ giải quyết xung đột bằng đối thoại thay vì bạo lực. Cộng đồng cần lên tiếng can thiệp và hỗ trợ khi thấy dấu hiệu bạo lực thay vì im lặng hoặc coi đó là chuyện riêng của người khác.
Ngoài ra việc tăng cường truyền thông với giáo dục về bình đẳng giới, kỹ năng sống và quản lý cảm xúc trong hôn nhân cũng là cách hiệu quả để phòng ngừa bạo lực gia đình.
Hành vi đàn ông đánh phụ nữ trong gia đình là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng có thể bị xử lý từ hành chính đến hình sự. Pháp luật Việt Nam không dung thứ cho những hành vi làm tổn thương thể chất với tinh thần phụ nữ. Bên cạnh việc xử lý nghiêm người gây bạo lực hệ thống pháp luật cũng chú trọng đến việc bảo vệ hỗ trợ nạn nhân. Để chấm dứt bạo lực mỗi người cần nâng cao nhận thức với cả học cách kiểm soát hành vi xây dựng gia đình dựa trên sự tôn trọng, yêu thương và bình đẳng. Chỉ khi đó phụ nữ mới thực sự được sống an toàn tự do trong chính mái ấm của mình.