Tranh biện từ lâu đã không còn là hoạt động chỉ gói gọn trong lớp học hay câu lạc bộ. Với sự phát triển mạnh mẽ của các giải đấu quốc tế cho nên học sinh trung học ngày càng có nhiều cơ hội thể hiện tư duy phản biện logic với kỹ năng giao tiếp qua những sân chơi học thuật uy tín. Trong đó WSDC viết tắt của World Schools Debating Championships là giải đấu tranh biện lớn nhất dành cho học sinh phổ thông trên toàn thế giới. Với hệ thống luật rõ ràng nghiêm túc mang tính giáo dục cao WSDC trở thành chuẩn mực tranh biện được hàng trăm trường học với quốc gia áp dụng. Bài viết sau sẽ giới thiệu chi tiết về luật WSDC, cấu trúc trận đấu, cách tính điểm với những nguyên tắc ứng xử cần thiết.
Giới thiệu về WSDC
WSDC là giải tranh biện thường niên quốc tế dành cho học sinh trung học do các quốc gia luân phiên đăng cai tổ chức. Giải quy tụ các đội tuyển đến từ nhiều châu lục, thi đấu bằng tiếng Anh theo thể thức World Schools Style. Đây là sự kết hợp giữa hai thể thức phổ biến là British Parliamentary và Asian Parliamentary nhằm tạo ra một định dạng dễ tiếp cận với người mới nhưng vẫn đủ thách thức cho những người chơi lâu năm.
Mục tiêu của WSDC không chỉ là tìm ra đội chiến thắng mà còn thúc đẩy sự hiểu biết giữa các nền văn hóa, phát triển kỹ năng tư duy phản biện và tạo môi trường tranh luận công bằng minh bạch.
Cấu trúc trận tranh biện WSDC
Mỗi trận đấu WSDC có sự tham gia của hai đội gồm đội Chính phủ và đội Đối lập. Mỗi đội có tối đa năm thành viên nhưng chỉ ba người được tham gia phát biểu trong một trận. Thứ tự phát biểu như sau
-
Diễn giả thứ nhất của Chính phủ
-
Diễn giả thứ nhất của Đối lập
-
Diễn giả thứ hai của Chính phủ
-
Diễn giả thứ hai của Đối lập
-
Diễn giả thứ ba của Chính phủ
-
Diễn giả thứ ba của Đối lập
-
Bài phản hồi của Đối lập
-
Bài phản hồi của Chính phủ
Sáu bài phát biểu đầu có thời lượng tám phút. Hai bài phản hồi kéo dài bốn phút. Trong thời gian phát biểu, diễn giả có thể bị đối phương đặt câu hỏi nhanh gọi là điểm thông tin. Tuy nhiên chỉ được đặt trong khoảng từ phút thứ hai đến phút thứ sáu. Người đang phát biểu có quyền từ chối hoặc chấp nhận câu hỏi.
Vai trò của từng diễn giả
Diễn giả thứ nhất của Chính phủ có nhiệm vụ định nghĩa đề tài và đưa ra các lập luận chính để bảo vệ quan điểm. Người này mở đầu tranh luận và thiết lập hướng đi cho đội.
Diễn giả thứ nhất của Đối lập sẽ phản bác định nghĩa nếu cần và trình bày các luận điểm chống lại đội Chính phủ. Vai trò của họ là thiết lập đối trọng rõ ràng ngay từ đầu.
Diễn giả thứ hai của mỗi đội tiếp tục triển khai lập luận mới và phản biện các điểm đã được nêu ra. Đây là giai đoạn tranh luận diễn ra sôi nổi nhất vì hai bên sẽ phản pháo mạnh mẽ.
Diễn giả thứ ba đóng vai trò tổng kết, hệ thống lại quan điểm của đội mình và phản bác lần cuối các luận điểm của đối thủ. Không được đưa thêm luận điểm mới trong bài này.
Hai bài phản hồi là phần tranh biện có tính chiến lược cao nhất. Mỗi đội được cử một thành viên đã từng phát biểu để tóm lược toàn bộ trận tranh luận. Đây không phải là bài trình bày thêm lý lẽ mà là cơ hội để định hình chiến thắng bằng cách chứng minh đội mình đã làm tốt hơn ở những tiêu chí then chốt.
Thời gian chuẩn bị và đề tài
Trong mỗi vòng thi, các đội sẽ có thời gian chuẩn bị là sáu mươi phút đối với các đề tài impromptu. Đây là đề tài được công bố sát giờ và không được phép dùng tài liệu in sẵn. Các đề tài này thường xoay quanh các chủ đề xã hội, kinh tế, môi trường, giáo dục, chính trị quốc tế.
Bên cạnh đó, cũng có một số đề tài chuẩn bị trước được thông báo từ nhiều tuần. Các đội được nghiên cứu kỹ càng nhưng không được sử dụng tài liệu trong lúc tranh luận.
Tiêu chí chấm điểm
Giám khảo sẽ đánh giá từng bài phát biểu dựa trên ba tiêu chí chính
-
Nội dung là chất lượng lập luận, bằng chứng và tính logic
-
Phong cách là cách trình bày, ngôn ngữ cơ thể, giọng nói và khả năng thuyết phục
-
Chiến lược là việc xây dựng bố cục hợp lý, phân bổ thời gian, xử lý phản biện
Thang điểm cho bài chính thường từ sáu mươi đến tám mươi điểm. Bài phản hồi được chấm trên thang điểm riêng với điểm số thấp hơn nhưng vẫn rất quan trọng trong việc định đoạt kết quả.
Trận đấu sẽ có ít nhất ba giám khảo chấm điểm độc lập. Kết quả được quyết định theo đa số phiếu.
Quy tắc ứng xử
Tham gia WSDC không chỉ là về kiến thức mà còn là về đạo đức tranh luận. Tất cả thí sinh và giám khảo phải tuân thủ quy tắc ứng xử bao gồm
-
Tôn trọng đối thủ, không có hành vi xúc phạm cá nhân
-
Không sử dụng ngôn ngữ phân biệt chủng tộc, giới tính, tôn giáo
-
Không gian lận, không ghi âm trái phép hoặc nhờ người ngoài hỗ trợ
-
Nếu có khiếu nại, phải thông qua ban tổ chức đúng trình tự
Bất kỳ hành vi vi phạm nào cũng có thể dẫn đến hình phạt nghiêm khắc như trừ điểm, loại đội hoặc cấm thi đấu.
WSDC không chỉ là một giải đấu còn là trường học lớn cho những ai đam mê tranh biện. Luật chơi rõ ràng, cách đánh giá minh bạch cùng môi trường đa văn hóa giúp người học phát triển toàn diện kỹ năng tư duy phản biện giao tiếp với làm việc nhóm. Việc nắm vững luật WSDC là bước đầu tiên để bạn tự tin bước vào sân chơi trí tuệ này. Dù bạn đang tập luyện trong câu lạc bộ hay chuẩn bị cho giải đấu cấp quốc gia hay ấp ủ giấc mơ chinh phục đấu trường quốc tế thì việc hiểu với tuân thủ luật chính là yếu tố tiên quyết để tiến xa.