Luật tứ phần là một bộ luật căn bản trong truyền thống Phật giáo Nguyên thủy được truyền lại từ thời Đức Phật ghi lại quy định dành cho tăng chúng. Trong đó tỳ kheo ni giới bổn là tập hợp các điều luật dành riêng cho các nữ tu hay tỳ kheo ni bao gồm những quy định về giới, hành vi, quan hệ với sinh hoạt trong cộng đồng. Tứ phần luật tỳ kheo ni giới bổn lược ký là bản tóm tắt đã được biên soạn sau đó để phục vụ mục đích giảng dạy hay nghiên cứu. Bài viết này nhằm làm rõ nội dung luật tứ phần với ý nghĩa của các văn bản liên quan đến giới bổn ni tỳ kheo ni.
Khái quát về luật tứ phần
Tứ phần luật là bộ luật cơ bản được ghi chép vào thời đại Phật giáo hình thành hệ thống tăng đoàn tổ chức bài bản. Tên gọi tứ phần phản ánh cách phân chia nội dung thành bốn phần chính bao gồm quy định về tỳ kheo tùy thuận tăng đoàn chế tài và cách xử lý vi phạm luật. Những quy định này giúp tăng đoàn duy trì kỷ luật nội bộ phát triển một cộng đồng có trật tự hòa hợp.
Luật tứ phần quy định rất rõ ràng các hành vi cấm kỵ của tăng chúng như giết hại hay trộm cắp với tà dâm cả nói dối với uống rượu cùng những hình thức vi phạm về ăn mặc sinh hoạt trong chùa cảnh. Khi một tăng được thọ giới, họ cam kết tuân thủ tứ phần luật với mục tiêu duy trì sự thanh tịnh, tâm niệm hạnh lành và bảo vệ giáo pháp. Nhờ đó tăng đoàn có thể tập trung hành đạo và giáo hóa trong một môi trường có đạo đức và kỷ luật rõ ràng.
Tỳ kheo ni giới bổn là gì
Giới bổn tỳ kheo ni là bộ luật dành riêng cho các nữ tu đã thọ giới tỳ kheo ni gồm nhiều điều chi tiết hơn so với tỳ kheo nam. Nữ tu sau khi thọ đại giới phải tuân thủ hơn 300 điều luật bao gồm những quy định về cung kính với tăng ni nam, cách tiếp xúc xã hội, sinh hoạt chung, lễ nghi, phương tiện tu học và trách nhiệm đối với cộng đồng cũng như chư vị thiện hữu dẫn dắt họ.
Các giới luật này có thể được chia thành nhiều bộ như phụ giới, pháp hành, quy định về tôn kính sư phụ bảo toàn giới thể và trật tự tăng đoàn. Việc thọ giới nghĩa là người tu tự nguyện chấp nhận toàn bộ luật bổn này để giữ gìn danh dự bản thân và tập thể tăng đoàn.
Nội dung chính của giới bổn tỳ kheo ni
Giới bổn tỳ kheo ni quy định nghiêm khắc về phương thức gia nhập, trách nhiệm của sư ni đối với tăng ni nam, người phụ tử hoằng pháp, người sanh một cõi nghèo khó, người phụ tá khi cần tức là mỗi nữ tu phải cam kết sống khiêm tốn phụng sự hỗ trợ cộng đồng tăng ni nam khi cần thiết.
Có những giới cấm như không được ở một mình với tăng nam không có người thứ ba chứng kiến vừa vì mục đích trạch pháp giới luật lẫn để bảo toàn nội quy. Giới bổn cũng quy định chi tiết về ăn uống cư sĩ thọ thực cùng tăng ni về nơi ngủ nghỉ, cách nhận của cúng dường và quy định trọn vẹn về lễ nghi tang sự.
Ngoài ra tỳ kheo ni phải chấp hành gia nghi về các lễ trai tịnh, ngày rằm, ngày mùng một, các ngày kỷ niệm giáo hội hoặc tang lễ, cúng dường với nghi thức đúng chuẩn tịnh giới – nghĩa là cần giữ tâm không tạp niệm.
Luật tứ phần tỳ kheo ni giới bổn lược ký là gì
Để phục vụ mục đích học giới nghiên cứu giáo lý hoặc làm tài liệu giảng dạy các trung tâm tịnh xá hoặc các khóa học tu học, người xưa đã biên soạn hai loại văn bản gọi là lược ký. Lược ký là bản tóm tắt hệ thống giới bổn nhằm giữ ý chính và dễ tra cứu. Tứ phần tỳ kheo ni giới bổn lược ký vừa đảm bảo đầy đủ nội dung cốt lõi vừa làm gọn để dễ theo dõi.
Các lược ký này thường chia thành các mục ví dụ như giới mại dâm, giới cư trú, giới lễ nghi tang ma, giới phẩm trưng cúng dường hay giới sự trong giao tiếp giữa ni chúng và tăng chúng nam. Bằng cách soạn lại cho ngắn gọn, các thầy tổ hoặc vị giáo thọ dành cho tỳ kheo ni có thể dễ dàng giảng giải trong thời gian ngắn và giúp hành giả nhớ lâu.
Ý nghĩa và tác dụng của luật lược ký
Việc có bản lược ký giúp cho người thọ giới nhanh chóng nắm bắt những điều quan trọng. Bởi nhiều giới luật trong nguyên bản rất dài, cách hành văn cổ kính dễ làm người mới thấy nản lòng. Bản lược ký giữ gìn giá trị nguyên tắc và giúp thực tiễn tu học hàng ngày trở nên khả thi hơn.
Lược ký còn giúp tỳ kheo ni gia nhập dễ dàng vào đời sống tu học mà không lo bị lúng túng trong việc thực hành hàng ngày. Ngoài ra nó tránh tình trạng dù biết có giới nhưng lại không hiểu cách ứng xử đúng chuẩn. Đây là bước đệm trước khi hành giả phát tâm nghiên cứu chuyên sâu nguyên bản tứ phần giới bổn.
Luật tứ phần và giới bổn trong đời sống tu tập hiện nay
Trong các tịnh xá và giới trường ngày nay tỳ kheo ni thường được giảng giải giới bổn bằng lược ký này rồi sau đó sẽ học bản đầy đủ. Việc thực hành tuân thủ giới luật giúp duy trì sự trang nghiêm với nghiêm mật trong hành đạo. Giới luật còn là công cụ để phát triển tâm từ giữ mình an tịnh và làm gương cho cư sĩ.
Giới luật nếu được giữ đúng sẽ là phương tiện để tăng trưởng trí tuệ. Khi người tu luôn ý thức về hành vi của mình luôn kiểm soát lời nói việc làm, tâm hạnh sẽ trở nên thanh tịnh. Điều này tạo ra năng lượng tốt trong cộng đồng và giúp quảng bá Phật pháp một cách chân thành.
Luật tứ phần đặc biệt là tỳ kheo ni giới bổn không chỉ là hệ quy chiếu hành vi còn là phương tiện đạo đức giúp tăng trưởng trí tuệ với tâm từ. Bản lược ký luật tứ phần tỳ kheo ni giới bổn là tài liệu quý giúp người thọ giới dễ tiếp cận với hành trì đúng theo tinh thần Phật pháp. Bất kỳ hành giả nào khi chọn con đường xuất gia đều cần thấm nhuần với cả thọ trì những giới luật này để thực hành đúng mục đích giải thoát và lợi mình lợi người.