Trong xã hội hiện đại uy tín danh dự của mỗi người luôn là giá trị quý giá. Vu khống người khác là hành vi gây tổn thương nghiêm trọng đến danh dự nhân phẩm gây mất trật tự xã hội. Không chỉ vi phạm đạo lý còn vi phạm pháp luật. Bài viết sau đây phân tích chi tiết về khái niệm vu khống quy định xử lý hình sự và dân sự cũng như cách bảo vệ quyền lợi khi bị vu khống để bạn đọc có thêm căn cứ tham khảo ứng xử phù hợp nếu gặp tình huống tương tự.
Khái niệm vu khống
Vu khống là hành vi cáo buộc người khác thực hiện hành vi trái pháp luật khi người cáo buộc biết rõ nội dung đó không chính xác. Hành vi này có thể diễn ra bằng lời nói trực tiếp hoặc gián tiếp qua viết tin nhắn, bài đăng trên mạng xã hội, email hay phát biểu công khai. Vu khống làm người bị vu khống chịu thiệt hại về danh dự, nhân phẩm, uy tín, gây hậu quả nghiêm trọng đến cả cá nhân và tổ chức.
Sự khác biệt giữa vu khống và phỉ báng là ở nội dung cáo buộc. Phỉ báng thường là xúc phạm chung chung mà không rõ việc thật ảo. Vu khống nhắm vào việc khẳng định người khác đã làm chuyện trái pháp luật với nội dung cụ thể và sai sự thật. Tính chất này được pháp luật xử lý nghiêm hơn.
Xử lý hình sự khi vu khống gây hậu quả nghiêm trọng
Theo Bộ luật Hình sự hiện hành, hành vi vu khống có thể bị xử lý hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Cụ thể mức phạt được chia thành một số trường hợp theo luật như sau
Một là người nào vu khống người khác thực hiện tội phạm khi nội dung đó không đúng sự thật mà gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến năm năm
Hai là nếu đối tượng vu khống nhằm mục đích vu khống để khai thác tài sản như để được bồi thường, hưởng lợi thì mức phạt có thể cao hơn từ hai đến bảy năm tù
Ba là nếu người vu khống là người có chức vụ quyền hạn nhưng vẫn thực hiện hành vi vu khống thì mức hình phạt nặng hơn, thời hạn có thể lên đến mười năm tù
Như vậy nếu người đưa thông tin sai trái nhằm làm người khác bị ảnh hưởng nặng nề về nhân phẩm hoặc thiệt hại kinh tế thì có thể đối diện bản án khá nặng theo quy định.
Xử lý dân sự để bảo vệ quyền lợi khi bị vu khống
Ngoài trách nhiệm hình sự thì hành vi vu khống người khác còn tạo điều kiện để người bị vu khống yêu cầu bồi thường thiệt hại dân sự. Khi khởi kiện dân sự, người bị thiệt hại có thể yêu cầu các biện pháp sau
• Bồi thường tổn thất tinh thần do bị xúc phạm danh dự và nhân phẩm
• Yêu cầu bồi thường thiệt hại vật chất nếu đã xuất hiện thiệt hại cụ thể như mất cơ hội việc làm bị hại dẫn đến giảm thu nhập
• Yêu cầu xin lỗi công khai hoặc cải chính thông tin sai sự thật theo tinh thần bảo vệ danh dự
• Yêu cầu xóa bỏ nội dung vu khống trên mạng xã hội, các phương tiện truyền thông
Tòa án sẽ xem xét các căn cứ chứng minh hành vi vu khống, hậu quả thực tế để xử lý yêu cầu hợp lý. Thủ tục khởi kiện được thực hiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện trở lên nơi bị đơn cư trú hoặc xảy ra hành vi xảy ra thiệt hại.
Các dấu hiệu nhận biết hành vi vu khống
Để xác định bản thân có bị vu khống hay không, cần dựa vào các dấu hiệu sau
Một là nội dung cáo buộc là việc trái pháp luật như đánh bạc, trộm cướp, tham ô bị buộc tội đều không có cơ sở
Hai là người đưa tin biết rõ thông tin đó không đúng sự thật hoặc suy đoán bịa đặt thiếu kiểm chứng
Ba là hành vi đưa thông tin sai sự thật dưới nhiều hình thức như viết bài viết, chia sẻ link, bình luận và gây sự chú ý lớn trong dư luận
Bốn là hậu quả xảy ra như người bị vu khống bị tổn hại về danh dự, đánh mất cơ hội công việc, tài chính, quan hệ
Khi gặp những dấu hiệu này bạn cần nhanh chóng thu thập chứng cứ liên quan như nội dung bài viết, video, tin nhắn hoặc nhân chứng để làm căn cứ bảo vệ quyền lợi.
Làm gì khi bị vu khống
Nếu bị vu khống bạn nên thực hiện những bước sau để bảo vệ bản thân
• Thu thập chứng cứ giữ lại nội dung tin nhắn, email, bài đăng trên mạng hoặc lời khai của người làm chứng để chứng minh hành vi vu khống
• Yêu cầu đối tượng chấm dứt hành vi yêu cầu người vu khống gỡ bỏ nội dung sai sự thật hoặc xin lỗi công khai thông qua văn bản hoặc thông qua phương tiện
• Gửi đơn tố cáo đến cơ quan công an nơi xảy ra vi phạm cơ quan công an chịu trách nhiệm tiếp nhận, điều tra xác minh hành vi
• Khởi kiện tại tòa án để yêu cầu bồi thường thiệt hại dân sự và giữ gìn danh dự nhân phẩm
Các bước này nên thực hiện nhanh chóng và đầy đủ để không bị thiệt hại kéo dài. Đồng thời bạn cũng nên nhờ đến sự hỗ trợ của luật sư để đảm bảo các thủ tục được thực hiện đúng pháp luật.
Phòng ngừa và nâng cao trách nhiệm xã hội
Vu khống là hành vi dễ xảy ra trong môi trường mạng. Vì vậy mỗi người cần nâng cao ý thức khi chia sẻ thông tin. Trước khi công khai một chuyện ảnh hưởng lớn đến người khác bạn phải kiểm chứng kỹ qua nhiều nguồn chính thống. Tránh nghe theo đám đông lan truyền rồi tiếp tay đưa thông tin sai lệch.
Đối với tổ chức, cơ quan truyền thông có trách nhiệm nghiêm ngặt trong kiểm chứng tin trước khi đăng tải. Việc góp phần xây dựng môi trường thông tin đáng tin cậy giúp giảm nguy cơ lan truyền chất độc thông tin, bảo vệ quyền lợi của người dân và các tổ chức bị ảnh hưởng.
Vu khống người khác không chỉ xâm phạm đến danh dự nhân phẩm còn bị pháp luật nghiêm khắc xử lý. Thể hiện trách nhiệm xã hội của mỗi cá nhân trong việc truyền tải thông tin. Khi bị vu khống bạn cần nhanh chóng bảo vệ quyền lợi bằng cách thu thập chứng cứ tố cáo hay khởi kiện. Không chỉ là quyền lợi của riêng cá nhân bạn còn góp phần giữ gìn trật tự thông tin tôn trọng giá trị con người trong xã hội hiện đại. Hãy lan tỏa những thông tin đúng đắn đồng hành với công lý để xây dựng môi trường truyền thông lành mạnh.