Trong bối cảnh thông tin lan truyền nhanh chóng yêu cầu về độ chính xác khách quan với tuân thủ pháp luật trong hoạt động báo chí ngày càng trở nên quan trọng đặc biệt đối với các cơ quan báo chí chuyên ngành việc giữ gìn tính chính thống với tôn chỉ mục đích lại càng phải được đặt lên hàng đầu. Sự kiện Báo Pháp luật Việt Nam bị xử phạt hành chính với đình bản tạm thời vì loạt sai phạm đã đặt ra nhiều câu hỏi về trách nhiệm của báo chí với vai trò quản lý của cơ quan chức năng và cả văn hóa tiếp nhận thông tin trong xã hội hiện đại. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết vụ việc, hệ quả và những bài học cần rút ra để báo chí thực sự trở thành kênh thông tin đáng tin cậy trong cộng đồng.
Tóm lược vụ việc Báo Pháp luật Việt Nam bị đình bản
Vào tháng 7 năm 2022 Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông đã công bố quyết định xử phạt Báo Pháp luật Việt Nam một cơ quan báo chí trực thuộc Bộ Tư pháp vì có tới 13 hành vi vi phạm trong hoạt động báo chí trong số này có hai hành vi bị xử phạt bằng hình thức cảnh cáo 11 hành vi còn lại bị phạt tiền. Tổng số tiền xử phạt lên tới hơn 300 triệu đồng ngoài ra giấy phép hoạt động báo điện tử của báo này cũng bị thu hồi trong thời hạn ba tháng.
Các sai phạm được chỉ ra bao gồm việc đăng tải thông tin sai sự thật sử dụng tiêu đề bài viết gây hiểu nhầm bố trí chuyên trang chuyên mục không đúng với tôn chỉ hoạt động và nhiều nội dung đi chệch khỏi định hướng báo chí chuyên ngành pháp luật. Một số chuyên trang như Pháp luật Sao bị đánh giá là không phù hợp với định hướng thông tin pháp lý thậm chí mang xu hướng giải trí hóa giật gân câu khách đi ngược lại mục đích phổ biến pháp luật mà cơ quan này vốn theo đuổi.
Phân tích sai phạm và nguyên nhân sâu xa
Từ bản kết luận thanh tra có thể thấy rõ ràng rằng những sai phạm của Báo Pháp luật Việt Nam không chỉ dừng lại ở một vài lỗi cá biệt mà phản ánh một vấn đề mang tính hệ thống. Việc cho phép đăng tải những nội dung không phù hợp trên các chuyên trang phụ thiếu kiểm soát chất lượng bài viết không đảm bảo kiểm duyệt kỹ lưỡng đã dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
Bên cạnh đó áp lực thu hút người đọc tăng lượng truy cập có thể đã khiến ban biên tập và đội ngũ phóng viên lệch hướng so với mục tiêu ban đầu. Trong môi trường cạnh tranh thông tin ngày càng gay gắt mà một số cơ quan báo chí đã chạy theo xu hướng giải trí với thông tin nhanh thậm chí chấp nhận đánh đổi độ tin cậy nhằm lấy sự lan tỏa tuy có thể mang lại kết quả trước mắt nhưng về lâu dài sẽ ảnh hưởng nặng nề đến uy tín và trách nhiệm xã hội của cơ quan báo chí.
Hệ quả đối với báo chí pháp luật và độc giả
Việc một cơ quan báo chí pháp luật uy tín bị xử phạt với đình bản đã gây ra không ít bất ngờ cho giới chuyên môn và bạn đọc. Thứ nhất uy tín của báo trong mắt công chúng bị tổn hại nghiêm trọng. Khi một cơ quan có nhiệm vụ tuyên truyền với phổ biến pháp luật lại bị xử lý vì vi phạm chính những quy định đó khiến niềm tin của người đọc chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng. Nhiều độc giả từng tìm đến báo để tra cứu thông tin pháp lý cả tư vấn luật hay theo dõi vụ án giờ đây sẽ trở nên dè dặt thận trọng hơn.
Thứ hai vụ việc này cũng tạo ra áp lực đối với các cơ quan báo chí chuyên ngành khác. Sự kiện không chỉ là hồi chuông cảnh báo mà còn là bước ngoặt trong cách quản lý vận hành kiểm soát nội dung báo chí. Những cơ quan tương tự cần rà soát lại quy trình biên tập chấn chỉnh lại tôn chỉ mục đích xây dựng đội ngũ phóng viên có hiểu biết sâu sắc về pháp luật tránh lặp lại sai lầm.
Thứ ba độc giả cũng cần trang bị cho mình khả năng đánh giá thông tin không chạy theo những tiêu đề giật gân hay những bài viết thiếu kiểm chứng cho nên việc tiếp nhận thông tin từ nhiều nguồn khác nhau đối chiếu với suy xét sẽ giúp người đọc bảo vệ mình trước dòng chảy thông tin hỗn tạp.
Vai trò của cơ quan quản lý nhà nước
Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông đã thể hiện sự quyết đoán nghiêm minh trong việc xử lý vụ việc quyết định đình bản với xử phạt không chỉ là biện pháp kỷ luật hành chính mà còn là thông điệp mạnh mẽ gửi tới toàn ngành báo chí. Cơ quan quản lý không chấp nhận tình trạng làm báo thiếu kiểm soát lệch lạc định hướng kể cả đó là cơ quan trực thuộc bộ, ngành trung ương.
Bên cạnh việc xử phạt cần có cơ chế giám sát chặt chẽ hơn kết hợp đào tạo nâng cao nhận thức nghề nghiệp đặc biệt với các cơ quan báo chí chuyên ngành như báo pháp luật, y tế, giáo dục. Những cơ quan này có ảnh hưởng rất lớn đến công luận và việc cung cấp thông tin chuẩn xác là yêu cầu tiên quyết.
Bài học rút ra từ vụ việc
Từ sự việc Báo Pháp luật Việt Nam bị đình bản có thể rút ra một số bài học đáng chú ý. Một là báo chí dù thuộc bất kỳ bộ ngành nào vẫn phải tuân thủ nghiêm pháp luật về nội dung hình thức với tôn chỉ mục đích không có vùng cấm hay đặc quyền trong hoạt động báo chí. Hai là cần nâng cao vai trò kiểm duyệt nội bộ rà soát nội dung thường xuyên nhằm kịp thời điều chỉnh. Ba là người làm báo phải luôn đặt yếu tố trung thực khách quan với trách nhiệm xã hội lên hàng đầu không thể lấy lượng truy cập làm thước đo chính cho thành công của một tờ báo chuyên ngành.
Cuối cùng người đọc cũng nên tỉnh táo chủ động chọn lựa nguồn tin chỉ có cộng đồng đọc thông minh mới tạo ra thị trường thông tin lành mạnh với thúc đẩy báo chí phát triển đúng hướng.
Sự việc Báo Pháp luật Việt Nam bị xử phạt đình bản không chỉ là một án phạt hành chính thông thường mà là lời cảnh tỉnh sâu sắc cho toàn bộ ngành báo chí đặc biệt là báo chí chuyên ngành. Trong thời đại mà mỗi thông tin đều có khả năng lan tỏa nhanh chóng ảnh hưởng sâu rộng, sự cẩn trọng trong từng dòng viết từng bức ảnh từng tiêu đề là điều bắt buộc thì báo chí không chỉ đưa tin mà còn định hướng nhận thức dẫn dắt dư luận tạo nên nền tảng pháp lý vững chắc cho xã hội chỉ khi giữ đúng trách nhiệm đó thì báo chí mới xứng đáng với niềm tin mà độc giả trao gửi.