Quan trắc môi trường lao động

Môi trường lao động là gì

Căn cứ pháp lý: Điều 3 Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015

Quan trắc môi trường lao động là hoạt động thu thập, phân tích, đánh giá số liệu đo lường các yếu tố trong môi trường lao động tại nơi làm việc để có biện pháp giảm thiểu tác hại đối với sức khỏe, phòng, chống bệnh nghề nghiệp.

Quan trắc môi trường lao động

1. Vì sao chúng ta phải thực hiện quan trắc môi trường lao động?

Môi trường lao động luôn tiềm ẩn các mối nguy ảnh hưởng đến sức khỏe và tai nạn thương tích, báo cáo của Cục Quản lý môi trường y tế cho thấy trong khoảng thời gian 5 năm từ 2011 – 2016, số mẫu quan trắc môi trường lao động tại các cơ sở sản xuất trên cả nước không đạt tiêu chuẩn chiếm khoảng 10% trên tổng số 2.452.919 mẫu thực hiện. Các yếu tố luôn có tỷ lệ mẫu đo không đạt cao nhất trong 5 năm bao gồm vi khí hậu (8,6%), phóng xạ, điện từ trường (23,25%), tiếng ồn (16,53%) và ánh sáng (12,04%).

Riêng đối với các cơ sở y tế (bao gồm bệnh viện, viện nghiên cứu, viện kiểm nghiệm, các cơ sở sản xuất dược phẩm, sinh phẩm,…) do tính chất đặc thù ngành nghề riêng biệt, nhân viên phải thường xuyên tiếp xúc với các mối nguy cơ vi sinh tiềm ẩn, đặc biệt là HIV/AIDS, lao, SARS, H5N1 cũng như hóa chất độc hại…

Đồng thời, nhân viên làm việc tại các bộ phận khoa chẩn đoán hình ảnh, y học hạt nhân, xét nghiệm, giải phẫu bệnh, phòng mổ và kiểm soát nhiễm khuẩn còn bị phơi nhiễm với rất nhiều yếu tố nguy cơ có hại cho sức khỏe như: phóng xạ, điện từ trường, sóng siêu âm, các khí gây mê, hóa chất khử khuẩn và giải phẫu bệnh (formol, xylen, acid, alcohol,…) cũng như các loại hóa chất khác.

Ngoài ra, chúng ta cũng cần chú ý đến các tác động bất lợi của hội chứng nhà kín (các phòng điều hoà). Những người làm việc trong các nhà kín (nhân viên phòng mổ, phòng thí nghiệm) sẽ có nguy cơ chịu ảnh hưởng độc hại của hơi gaz, dung môi và bụi. Song song đó, đối với các thiết bị autoclave, lò đốt chất thải y tế, thiết bị xử lý chất thải,… có nguy cơ rất lớn ảnh hưởng trực tiếp đến người vận hành như tai nạn thương tích, bỏng nhiệt, tư thế làm việc,…

Bên cạnh đó, việc đánh giá yếu tố tiếp xúc vi sinh vật và tâm lý lao động ergonomy còn chưa được nhiều đơn vị thực hiện. Các tư thế như đứng nhiều, nâng nhấc bệnh nhân, cúi khom để thao tác gây ra các vấn đề về cơ bắp, xương khớp. Đây là những tư thế rất thường gặp ở nhân viên y tế khoa ngoại, nha, tai mũi họng, chỉnh hình, sản phụ khoa cũng như đối với lao công, y công, hộ lý. Từ đây đòi hỏi cần phải có nhiều thiết kế ergonomy phù hợp để cải thiện điều kiện lao động của nhân viên y tế.

Chính vì vậy, việc thực hiện quan trắc môi trường lao động là một việc làm cần thiết nhằm phát hiện sớm các nguy cơ, kịp thời có biện pháp kiểm soát phòng tránh tai nạn và các bệnh nghề nghiệp là một điều hết sức cần thiết.

2. Cơ sở pháp lý yêu cầu thực hiện quan trắc môi trường lao động

Việc thực hiện quan trắc môi trường lao động tại cơ sở lao động một mặt giúp kiểm soát các yếu tố nguy hại, bảo vệ sức khỏe nhân viên. Mặt khác, kết quả quan trắc đánh giá mức độ tiếp xúc còn là cơ sở để thực hiện việc chế độ phụ cấp độc hại cho nhân viên theo đặc thù khoa phòng. Bên cạnh đó, việc bắt buộc thực hiện quan trắc còn được quy định tại các văn bản pháp quy sau:

Bộ Luật lao động 10/2012/QH13 ngày 18 tháng 6 năm 2012 quy định: người sử dụng lao động có nghĩa vụ bảo đảm các điều kiện môi trường làm việc và an toàn lao động; đồng thời kiểm tra, đánh giá các yếu tố nguy hiểm, có hại tại nơi làm việc của cơ sở để đề ra các biện pháp loại trừ, giảm thiểu các mối nguy hiểm, có hại, cải thiện điều kiện lao động, chăm sóc sức khỏe cho người lao động (điều 138).

Tương tự, Luật An toàn, vệ sinh lao động số 84/2015/QH13 ngày 25 tháng 06 năm 2015, Nghị định 39/2016/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2017 Người sử dụng lao động phải tổ chức đánh giá, kiểm soát yếu tố nguy hiểm, yếu tố có hại tại nơi làm việc để đề ra các biện pháp kỹ thuật khử độc, khử trùng cho người lao động. Đối với yếu tố có hại được Bộ trưởng Bộ Y tế quy định giới hạn tiếp xúc phải tổ chức quan trắc môi trường lao động để đánh giá ít nhất một lần trong một năm. Đơn vị tổ chức quan trắc môi trường lao động phải có đủ điều kiện về cơ sở, vật chất, trang thiết bị và nhân lực (điều 18 – Luật An toàn, vệ sinh lao động).

Bên cạnh đó, tại Nghị định số 44/2016/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2016 đã quy định nội dung thực hiện quan trắc cũng như yêu cầu năng lực của đơn vị thực hiện quan trắc. Từ đây, các cơ sở trong và ngoài ngành y tế có thể căn cứ lựa chọn đơn vị thực hiện quan trắc, đảm bảo tính chính xác, khách quan và được đơn vị thanh kiểm tra bên ngoài công nhận kết quả báo cáo.

3. Năng lực thực hiện hoạt động quan trắc môi trường lao động tại Viện Y tế công cộng thành phố Hồ Chí Minh

Viện Y tế công cộng TP.HCM trực thuộc Bộ Y tế là đơn vị đầu ngành phía Nam về Quan trắc môi trường lao động đã được Bộ Y tế phê duyệt theo Quyết định số 2963/QĐ-BYT ngày 16 tháng 7 năm 2015. Đồng thời, Viện Y tế công cộng TP.HCM được Cục Quản lý môi trường y tế thuộc Bộ Y tế công bố đủ điều kiện, năng lực quan trắc môi trường lao động theo công văn số 164/MT-LĐ ngày 07 tháng 3 năm 2017, đáp ứng yêu cầu năng lực tại Nghị định số 44/2016/NĐ-CP. Qua đó, Viện có đầy đủ chức năng, cơ sở vật chất, thiết bị và nhân lực thực hiện quan trắc môi trường lao động cho tất cả các ngành nghề sản xuất, các cơ sở sản xuất và y tế trên phạm vi cả nước.

Các thông số quan trắc và các phương pháp đo, lấy mẫu và phân tích đã được công nhận phù hợp với ISO 17025 quy định, cụ thể các chỉ tiêu thực hiện như sau:

TT	Tên thông số	Tên/số hiệu phương pháp sử dụng
I. Yếu tố vi khí hậu
1	Nhiệt độ	– TCVN 5508: 2009
2	Ẩm độ	– TCVN 5508: 2009
3	Tốc độ gió	– TCVN 5508: 2009
4	Bức xạ nhiệt	– TCVN 5508: 2009
II. Yếu tố vật lý
5	Ánh sáng	– ISO 8995:2002(E) – TCVN 5176:1990
6	Tiếng ồn: – Ồn tương đương – Ồn phân tích dải tần số	– TCVN 3985-1999 – TCVN 9799:2013 (ISO 9612:2009)
7	Rung: – Tần số thấp – Tần số cao	– TCVN 5127-90 – TCVN 6964-1:2001 (ISO 2631-1:1997)
8	Điện từ trường: – Tần số công nghiệp – Tần số cao	– QCVN 25:2016/BYT – QCVN 21:2016/BYT
9	Phóng xạ: – Bức xạ ion hóa – Tia X	– TQKT 2015 – TQKT 2015
10	Lưu lượng trao đổi khí (m³/h)	– TQKT 2015
III. Yếu tố bụi
11	Bụi toàn phần	– TCVN 5704: 1993
12	Bụi hô hấp	– TCVN 5704: 1993
13	Bụi trọng lượng	– TCVN 5704: 1993
14	Bụi amiăng	– TQKT 2015
15	Bụi bông	– TQKT 2015
16	Bụi Silic	– TQKT 2015
17	Bụi chì	– EPA 006 – AAS 3500 – APHA
18	Bụi hạt (phòng sạch) 0,1mm; 0,3mm; 0,5mm; 0,5mm;	– ISO 14644 – 1 : 1999 (E)
19	Bụi PM 1; PM 2,5; PM 10	– TQKT 2015
IV. Yếu tố hơi khí độc
20	CO₂	– TCVN 4499:1988 – TQKT 2015
21	CO	– TCVN 7242:2003 – TCVN 4499:1988
22	SO₂	– MASA 704A
23	NO₂	– MASA 406 – TQKT 2015
24	H₂S	– TQKT 2015 – MASA 701
25	NH₃	– MASA 401
26	Cl₂	– TQKT 2015
27	O₃	– TQKT 2015
28	HCl	– Ref.NIOSH 7903
29	H₂SO₄	– Ref.NIOSH 7903
30	H₃PO₄	– Ref.NIOSH 7903
31	HNO₃	– Ref.NIOSH 7903
32	HF	– Ref.NIOSH 7903 – TCVN 4499:1988
33	NaOH	– TQKT 2015
34	Hơi khí độc loại (Cu, Zn, Pb, Cd, Sb, Mn, Fe, Al, Co, Mo, Ag, Tl, Ni)	– EPA 006 – AAS 3500 – APHA
35	Hơi khí độc loại (As, Hg)	– EPA 006 – AAS 3500 – APHA
36	Hơi Cr³⁺	– Ref. NIOSH 7301 – NIOSH 7600
37	Hơi Cr⁶⁺	– NIOSH 7600
38	Các chất hữu cơ bay hơi VOCs	– MDHS 88 – TCVN 4499:1988
39	NO_x (NO, NO₂)	– TCVN 7245:2003
40	Hydrocabon từ C₉àC₃₄	– MDHS 88 – TCVN 4499:1988
41	Fomaldehyt	– MDHS 102 – TCVN 4499:1988
42	PCBs	– NIOSH 5503
43	Nicotin	– TVCN 6682:2008
V. Yếu tố vi sinh không khí
44	Định lượng tổng số vi khuẩn hiếu khí	– HD.PPKK01/KXN.VS
45	Định lượng tổng số vi nấm	– HD.PPKK02/KXN.VS
46	Định lượng Coliforms tổng cộng, E.coli, Klebsiella..spp	– HD.PPKK03/KXN.VS
47	Định lượng Staphylococcus aureus	– HD.PPKK04/KXN.VS
48	Định lượng Pseudomonas aeruginosa	– HD.PPKK05KXN.VS
49	Định lượng vi khuẩn tan máu trong không khí	– HD.PPKK06/KXN.VS
50	Ergonomi thiết kế hệ thống lao động	– TQKT 2015
51	Ergonomi thiết kế vị trí lao động	– TQKT 2015
52	Ergonomi thiết kế máy móc, công cụ	– TQKT 2015
53	Chiều cao bề mặt làm việc	– TQKT 2015
54	Vị trí lao động với máy tính	– TQKT 2015
55	Khoảng cách nhìn từ mắt đến vật	– TQKT 2015
56	Góc nhìn	– TQKT 2015
57	Không gian để chân	– TQKT 2015
58	Chiều cao nâng nhấc vật	– TQKT 2015
59	Thông số sinh lý về căng thẳng nhiệt- Trị số giới hạn	– TQKT 2015
60	Kỹ thuật đo huyết áp trong lao động	– TQKT 2015
61	Kỹ thuật đo và đánh giá khả năng trí nhớ	– TQKT 2015
62	Kỹ thuật đánh giá tư thế lao động	– TQKT 2015
63	Kỹ thuật đo và đánh giá chức năng hô hấp	– TQKT 2015

TQKT 2015: Thường Quy Kỹ Thuật Sức Khỏe Nghề Nghiệp và Môi trường, tập 1 “Sức khỏe nghề”, NXB Y Học, 2015.

Để đáp ứng quan trắc các thông số môi trường trên, Viện đã đầu tư hàng loạt thiết bị máy móc phù hợp với các phương pháp đo, lấy mẫu và phân tích theo chuẩn quy định và tiến hành hiệu chuẩn đánh giá ISO định kỳ như sau:

STT	Tên thiết bị	Mã hiệu thiết bị
	Máy đo vi khí hậu (nhiệt độ, độ ẩm và tốc độ gió)	– TSI 9565-P1242032 – TSI 9565-P1641019 – TSI 9565-P1641002
	Máy đo vận tốc gió	10271 – 20
	Máy đo bức xạ nhiệt	WBGT101 MFG.No.SAC 21407
	Máy đo ánh sáng	– 407026, SN 019242 – 407026, SN 019254
	Máy đo tiếng ồn	NL42 – 00946991
	Máy đo rung dãi tần	VA12 31020871
	Máy đo điện từ trường (tần số cao, tần số thấp)	CA 43 N123005YEV
	Máy đo điện từ trường tần số thấp	HI: 3604 00051950
	Máy đo phóng xạ (tia X, a, b, g )	Inspectoe 81910 –10
10.	Máy đo bụi hạt	227B 041100067
11.	Máy đo bụi hạt hiện số	Handheld 3016
12.	Máy đo bụi môi trường	3432
13.	Máy lấy mẫu bụi, khí 30 l/phút (02 Máy)	Quick Take 867495
14.	Máy đo lấy mẫu khí, bụi cá nhân 0 – 5 lít/phút	224-PCXR8KD 944979
15.	Máy lấy mẫu khí, bụi cá nhân 0 – 5 lít/phút	LP5 LP052584
16.	Máy đo khí CO₂	CO250 10062997
17.	Kính hiển vi tương phản pha	LEICA DM 750 (C074)
18.	Máy đo tổng hoạt độ phóng xạ alpha-beta	WPC-1050
19.	Hệ thống phân tích đồng vị phóng xạ phát gamma	55-TP42693A
20.	Cân phân tích 4 số lẻ	METTLER TOLEDO
21.	Nhiệt ẩm kế	EBI20-TH1
22.	Nhiệt ẩm kế tự ghi	EBI20-TH1
23.	Máy lấy mẫu không khí	MAS 100
24.	Tủ lạnh bảo quản mẫu	Medicool
25.	Máy AAS	Mode AA800 800S8120602 + 100S8121002 (D01/CD /ĐCMT/2009)
26.	Máy quang phổ UV – VIS	Model DR5000 (D03/CD /ĐCMT/2007)
27.	Cân phân tích 4 số lẻ	Model AB240-S (D04/CD /ĐCMT/2007)
28.	Máy đo pH để bàn	Model Sension 3 (D06/CD/ĐCMT/2004)
29.	Máy đo pH hiện trường	Model PHM210 (D04/CD/ĐCMT/2008)
30.	Cân phân tích 5 số lẻ	Model AB265-S (D06/CD /ĐCMT/2005)
31.	Máy AAS lò graphite + bộ hydride (AA-7000)	Model AA-7000 (D01/CD/ĐCMT/2014)
32.	Máy sắc kí ion	ICS 3000 (D04/CD/ĐCMT/2009)
33.	Sắc ký ion (LC 20A Series)	Model LC 20A D02/CD /ĐCMT /2014
34.	Máy sắc ký lỏng cao áp (HPLC-FD/UV)	Model LC 20A (D05/CD/ĐCMT/2015)
35.	Hệ thống sắc kí khí agilent 7890A	Agilent 7890A (D01/CD/ĐCMT/2010)
36.	Nhiệt ẩm độ tự ghi EBI 20-TH	Mode EBI 20-TH D01/DC /ĐCMT/2010
37.	Thiết bị đo nhiệt độ YF-160A	Mode YF-160A D04/DC /ĐCMT/2010
38.	Máy cất nước 2 lần	Aquatron (D02/CD/ĐCMT/2009)
39.	Máy lọc nước siêu sạch	Model Ultraclear UV 2002B (D03/CD/ĐCMT/2009)
40.	Máy UV-VIS (UV 1800)	Model UV1800 (D06/CD/ĐCMT/2015)

tag: sơ trung bình dương

Máy đo vận tốc gió

Máy đo điện từ trường (tần số cao, tần số thấp)

Máy đo phóng xạ (tia X, a, b, g )

Máy đo bụi hạt